گلخانهها به عنوان یکی از نوآوریهای مهم در کشاورزی مدرن، نقش بسزایی در افزایش تولید محصولات کشاورزی دارند. برای مدیریت بهینه یک گلخانه، لازم است که تجهیزات مختلف مانند سیستمهای گرمایشی، خنککننده، آبیاری و نورپردازی بر اساس شرایط محیطی و نیازهای گیاهان به دقت اندازهگیری…
گلخانهها به عنوان یکی از نوآوریهای مهم در کشاورزی مدرن، نقش بسزایی در افزایش تولید محصولات کشاورزی دارند. برای مدیریت بهینه یک گلخانه، لازم است که تجهیزات مختلف مانند سیستمهای گرمایشی، خنککننده، آبیاری و نورپردازی بر اساس شرایط محیطی و نیازهای گیاهان به دقت اندازهگیری شوند. در این مقاله به نحوه تعیین نیاز به تجهیزات در گلخانهها پرداخته خواهد شد.
گروه فنی مهندسی ساعیان صنعت، یک شرکت دانشبنیان پیشرو در حوزه کنترل اقلیم است که نسل پنجم محصولات خود را به بهرهبرداری رسانده است. همچنین، نسل دوم تابلو برق صنعتی گلخانهای این گروه به بازار عرضه شده است. این شرکت با بومیسازی سیستمهای BMS (هوشمند سازی ساختمانهای تجاری و مسکونی)، موفق به اجرای پروژههای متعدد در داخل کشور ایران گردیده است.
برای تعیین نیاز به تجهیزات مختلف در گلخانهها، باید شرایط محیطی و نوع گیاهان مورد کشت بررسی شوند. در این بخش، به تشریح چگونگی اندازهگیری نیاز به برخی تجهیزات اساسی پرداخته میشود.
کنترل دما در گلخانهها از اهمیت بالایی برخوردار است. برخی از گلخانهها نیاز به سیستمهای گرمایشی دارند و برخی دیگر به سیستمهای خنککننده. برای اندازهگیری نیاز به این تجهیزات، باید به عواملی مانند نوع گیاهان و شرایط آب و هوایی منطقه توجه کرد.
| نوع گلخانه | نیاز به فن | نیاز به هیتر | نیاز به رطوبت ساز |
|---|---|---|---|
| گلخانههای گرمسیری | نیاز به تهویه (فنها) | نیاز به تهویه دمایی | نیاز به رطوبت ساز (در صورتی که هوا خشک باشد) |
| گلخانههای سردسیری | نیاز به تهویه کم | نیاز به هیتر برای حفظ دما | نیاز به رطوبت ساز کمتر |
| گلخانههای معتدل | نیاز به تهویه متوسط | نیاز به هیتر در فصول سرد | ممکن است نیاز به رطوبت ساز داشته باشد |
آبیاری از عوامل حیاتی برای رشد گیاهان در گلخانهها است. نوع سیستم آبیاری بستگی به نوع گلخانه و نیاز آبی گیاهان دارد. برای اندازهگیری نیاز به آبیاری، باید میزان تبخیر و تعرق گیاهان، نوع خاک و میزان بارش منطقه را بررسی کرد.
در این جدول، انواع مختلف گلخانهها و سیستمهای آبیاری مناسب برای هر کدام مشخص شده است:
| نوع گلخانه | سیستم آبیاری مناسب | توضیحات |
|---|---|---|
| گلخانههای گرمسیری | آبیاری قطرهای | این گلخانهها نیاز به تأمین رطوبت دقیق و یکنواخت دارند. آبیاری قطرهای بهترین گزینه است زیرا باعث کاهش تبخیر و مصرف آب کمتر میشود. |
| گلخانههای سردسیری | سیستمهای آبیاری بارانی | در گلخانههای سردسیری که میزان تبخیر کم است، سیستمهای آبیاری بارانی میتوانند به خوبی عمل کنند و رطوبت سطحی مناسبی برای گیاهان فراهم کنند. |
| گلخانههای معتدل | سیستمهای آبیاری قطرهای یا نوارهای آبیاری | در گلخانههای معتدل، بسته به نوع گیاهان و نیاز به رطوبت، میتوان از هر دو سیستم آبیاری قطرهای و نوارهای آبیاری استفاده کرد. این سیستمها از هدر رفتن آب جلوگیری میکنند. |
| گلخانههای آپارتمانی | آبیاری قطرهای | گلخانههای داخل ساختمان نیاز به آبیاری دقیق و یکنواخت دارند. آبیاری قطرهای بهویژه در گلخانههای کوچک و آپارتمانی کارآمد است. |
| گلخانههای آفتابی | آبیاری قطرهای یا سیستمهای آبیاری برفی | در این گلخانهها که نور خورشید به میزان کافی وجود دارد، استفاده از سیستمهای آبیاری قطرهای یا آبیاری برفی (که بخشی از تبخیر را جبران میکند) مناسب است. |
| گلخانههای بزرگ صنعتی | آبیاری قطرهای و سیستمهای آبیاری نوارهای آبیاری | برای گلخانههای بزرگ، استفاده از ترکیبی از آبیاری قطرهای و نوارهای آبیاری باعث بهرهوری بالا و مصرف بهینه آب میشود. |
در گلخانههایی که نور طبیعی کافی ندارند، استفاده از سیستمهای نورپردازی ضروری است. برای اندازهگیری نیاز به نور، باید میزان نور طبیعی منطقه، نوع گیاهان و نیازهای نوری آنها را در نظر گرفت.
در این جدول به بررسی نیاز گلخانهها به نورپردازی بر اساس شرایط مختلف پرداخته شده است:
| نوع گلخانه | نیاز به نورپردازی | توضیحات |
|---|---|---|
| گلخانههای گرمسیری | کم | این گلخانهها معمولاً به نور طبیعی زیاد نیاز دارند و در صورت کمبود نور، از نورپردازی مکمل استفاده میشود. |
| گلخانههای سردسیری | زیاد | در گلخانههای سردسیری که به نور کمتری از محیط بیرون دسترسی دارند، نیاز به سیستمهای نورپردازی بیشتر است. |
| گلخانههای معتدل | متوسط | این گلخانهها ممکن است نیاز به نورپردازی اضافی داشته باشند، به ویژه در فصول کمنور سال یا در روزهای ابری. |
| گلخانههای آپارتمانی | زیاد | گلخانههای داخل ساختمان معمولاً به نورپردازی مصنوعی نیاز دارند، زیرا نور طبیعی به حد کافی به آنها نمیرسد. |
| گلخانههای آفتابی | کم | در گلخانههایی که در مناطق آفتابی قرار دارند، نور طبیعی به اندازه کافی وجود دارد و معمولاً نیازی به نورپردازی نیست. |
انتخاب تجهیزات مناسب برای گلخانهها باید بر اساس نیازهای خاص گیاهان و شرایط محیطی منطقه انجام شود. برای بهینهسازی مصرف انرژی و افزایش بهرهوری گلخانه، باید از سیستمهایی استفاده کرد که دقیقاً مطابق با نیازهای گلخانه عمل کنند.
